Czym jest ortodoncja?
Ortodoncja jest dziedziną stomatologii zajmującą się diagnozowaniem i leczeniem nieprawidłowości zębów i szczęk, w tym problemów związanych ze złym ustawieniem zębów, zgryzem i rozwijaniem się struktur twarzoczaszki. Jej głównym celem jest poprawa funkcji zgryzu oraz estetyki uśmiechu pacjenta, co często przekłada się także na poprawę ogólnego zdrowia jamy ustnej i samopoczucia. Leczenie ortodontyczne może być stosowane w każdym wieku, choć największą efektywność zaobserwować można u dzieci i młodzieży, u których prowadzi się tzw. leczenie interwencyjne wykorzystujące proces wzrostu i rozwoju.
Rozwój ortodoncji dokonuje się dzięki postępowi w technologii zarówno diagnostycznej, jak i terapeutycznej. Obecnie wykorzystuje się zaawansowane metody obrazowania, takie jak cyfrowa tomografia komputerowa (CBCT) oraz technikę skanowania wewnątrzustnego, które pozwalają na szczegółową analizę przypadku i precyzyjne zaplanowanie leczenia. Ortodoncja wspiera się również na materiałach biokompatybilnych, elastycznych drutach, a także na technologii komputerowego projektowania i wytwarzania aparatów ortodontycznych (CAD/CAM), oraz druku 3D.
Rodzaje aparatów ortodontycznych
Ortodoncja wykorzystuje różne typy aparatów, aby skorygować nieprawidłowości zębów i zgryzu. Aparaty ortodontyczne dzielą się na stałe i ruchome. Aparaty stałe, znane jako aparaty ortodontyczne na stałe czy „braces”, są zamocowane do zębów na czas trwania leczenia. Składają się z zamków (bracketów), które są przyczepiane do zębów, oraz z drutów ortodontycznych tranzytujących przez zamki, mocowanych elastycznymi ligaturami lub specjalnymi zamkami samoligaturującymi. Mogą być wykonane z metalu, ceramiki, a nawet przezroczystych materiałów, aby zapewnić dyskrecję w trakcie leczenia.
Natomiast aparaty ruchome są zdejmowane i zakładane przez pacjenta, używane przeważnie w prostych przypadkach skorygowania ustawienia zębów lub jako etap retencyjny po zdjęciu aparatu stałego. Do tej kategorii można zaliczyć również coraz bardziej popularne przezroczyste nakładki ortodontyczne (alignery), które stanowią serię wykonanych na zamówienie, cienkich, plastikowych form, sukcesywnie zmieniających położenie zębów do pożądanego ustawienia.
Proces leczenia ortodontycznego
Proces leczenia ortodontycznego jest indywidualny i zależy od potrzeb oraz problemów zgryzowych pacjenta. Rozpoczyna się od szczegółowej diagnostyki, która obejmuje pobranie pełnej historii zdrowotnej, przeprowadzenie dokładnego badania klinicznego, wykonanie zdjęć rentgenowskich oraz wycisków zębów, a czasem również dokonanie szczegółowych skanów jamy ustnej. Na podstawie zebranych danych, ortodonta tworzy plan leczenia, który zostaje przedstawiony i omówiony z pacjentem.
Sam proces leczenia może trwać od kilku miesięcy do kilku lat w zależności od skomplikowania przypadku, współpracy pacjenta oraz rodzaju zastosowanego aparatu. Ważne jest regularne odwiedzanie ortodonty w ustalonych odstępach czasowych, aby kontrolować postęp leczenia oraz dokonywać koniecznych regulacji aparatu. Po zakończeniu aktywnej fazy leczenia ortodontycznego następuje faza retencyjna, w której zastosowanie znajdują retencję stałą lub ruchomą mającą za zadanie stabilizować zęby w nowej pozycji i zapobiegać ich przemieszczaniu się.
